In Nederland maken de meeste MKB ondernemingen gebruik van een advocaat of een rechtsbijstandsverzekeringsjurist bij juridische geschillen. Hoewel voorkomen beter is dan procederen leert de ervaring dat de meeste MKB ondernemingen niets aan juridische preventie (kunnen) doen. Ze geven aan dat er nooit iets gebeurt of vertrouwen op een goede afloop van een geschil en op de hulp van hun advocaat of rechtsbijstandsjurist.

Het is een feit dat eens in de 5 á 10 jaar een onderneming te maken krijgt met een juridisch geschil, soms vaker. Niet zelden komt de ondernemer van een koude kermis thuis. De zaak wordt verloren door slechte dossieropbouw of bij een positief vonnis, kost de zaak veel meer dan het heeft opgeleverd. Ook wordt een zaak soms ten onrechte niet aanhangig gemaakt door de verzekeringsjurist, omdat hij de winkansen van de zaak (te) negatief inschat.

Een geschil wilt u dus als ondernemer vooral voorkomen. De markt voor juridische dienstverlening is daarbij best complex qua aanbieders, tarieven en kosten en de vraag is ook met welke jurist de ondernemer nu het beste aan preventie kan doen en of dat wel betaalbaar is. Is er ook een alternatief voor de advocaat en de rechtsbijstandverzekering? Zowel advocaten als rechtsbijstandsverzekeraars blijken in elk geval niet écht geschikt te zijn voor de meeste ondernemingen als betaalbare en kwalitatieve juridische business partner voor ondernemers. In deze blog ga ik daar dieper op in en geef ik praktische tips. Aan het einde vertel ik u op welke manier en met wie u het beste de juridische zaken binnen uw onderneming kunt regelen.

Mkb schakelt vooral juridische hulp achteraf in.
De ervaring leert dat ondernemers een advocaat vrij laat (soms te laat) bij een conflict inschakelen omdat men vreest voor de kosten. Dat is begrijpelijk omdat advocaten bij conflicten meestal niet werken op offertebasis maar declareren tegen uren x tarief. Een black box voor de ondernemer omdat de tarieven hoog zijn en men ook niet weet hoe lang een zaak duurt en hoeveel uren zullen worden geschreven. Anderzijds, bedrijven die een rechtsbijstandsverzekering hebben afgesloten, zijn vaker goedkoper uit (betalen alleen maar maandelijkse premies) maar kunnen ook pas een beroep doen op de verzekeringsjurist als er een juridisch geschil is. Eigenlijk dus ook te laat.

#1 tip: Doe daarom aan juridische preventie en zorg dat u daarvoor een juridische business partner inschakelt die op offerte- of abonnementsbasis uw onderneming continu juridisch bijstaat. Lees daarover verderop in de blog waar en hoe u dat kunt organiseren.

De rechtsbijstandsjurist en zijn perverse prikkel.
Verder heerst er regelmatig ontevredenheid over de afhandeling van geschillen door de verzekeringsjurist. Ten eerste omdat de kwaliteit van de inhoudelijke juridische kennis soms te wensen overlaat. U kiest helaas niet zelf de behandelde jurist want die wordt toegewezen door de verzekeraar. U moet dan maar afwachten of dat een match is en of die jurist ervaren en gespecialiseerd genoeg is. Vaak is dat niet het geval. Ten tweede is er vaak ontevredenheid omdat de ondernemer het gevoel heeft dat deze jurist zich niet voor de volle 100% inzet voor zijn zaak. Dat zou te maken kunnen hebben met de hoge targets die intern vanuit de verzekeraar worden opgelegd aan de juristen om per jaar een x aantal van de aangemelde zaken minnelijk (dus zonder tussenkomst van de rechter) af te handelen. De verzekeraar heeft er belang bij dat de verzekeringsclaims (de rechtsbijstandsverzoeken van de verzekerden) zo min mogelijk kosten opleveren. Hoe meer zaken dus onderhands worden afgewikkeld, hoe goedkoper. Dat is niet altijd in uw belang als verzekerde.

Mijns inziens een flink ‘conflict of interest’ en een perverse prikkel van de verzekeringsjurist om zaken niet voor de volle 100% in het belang van de cliënten af te wikkelen maar zich te richten op zijn eigen targets en naar het belang van zijn baas, de verzekeraar. Twee heren dienen als jurist is echter een no-go wat mij betreft.

Let op vrije advocaat- en juristkeuze bij rechtsbijstandsverzekering
Nu hoeft u wat mij betreft die verzekering niet direct in de prullenbak te gooien. Inmiddels is het namelijk zo dat u als verzekerde ondernemer niet langer meer verplicht bent om met een jurist te werken aan een (dreigende) rechtszaak die in dienst is van de verzekeraar. Daarover is ontzettend veel geprocedeerd tegen de verzekeraars de afgelopen jaren, tot aan het Europese hof van Justitie, en met succes! U mag namelijk als verzekerde een externe andere jurist of advocaat op kosten van de verzekeraar inschakelen! Het Europese hof én inmiddels ook het Kifid (Nederlands Financieel Klanten Instituut, https://www.kifid.nl/kifid-rechtsbijstandverzekeraar-dient-advocaatkosten-voor-buitengerechtelijke-procedure-te-vergoeden/ ) hebben bepaald in hun rechtszaken dat het begrip ‘gerechtelijke procedure’ ruim moet worden uitgelegd. Een verzekerde moet in elke fase die tot een procedure bij de rechter kan leiden de mogelijkheid hebben de door hem gewenste externe rechtshulpverlener in te schakelen.

Kort gezegd moet volgens het Kifid onder gerechtelijke procedure worden verstaan:
a) een procedure voor gerechtelijke of buitengerechtelijke bemiddeling
b) waarbij een rechterlijke instantie betrokken is of kan worden
c) bij het starten van deze procedure of na afloop ervan.

We adviseren overigens om die externe jurist een inschatting te laten maken van de proceskosten en deze overeenstemming te laten bereiken over het kostenbudget met de verzekeraar. Niet iedere advocaat of jurist zal op die manier willen werken. Dat maakt het soms nog steeds lastig om met een advocaat of jurist van eigen keuze in combinatie met een rechtsbijstandsverzekeraar te werken. Wellicht dat u daarover afspraken kunt maken met de advocaat of jurist dat u de kosten boven het budget zelf betaald. Altijd nog beter dan wanneer u geen verzekeringsbijdrage in de kosten had gehad!

5. DAS heeft inmiddels naar aanleiding van dit artikel laten weten dat zij hoger beroep heeft ingesteld tegen de voornoemde Kifid zaak die tegen haar was aangespannen door een consument en die zij heeft verloren (https://www.kifid.nl/judgement/uitspraak-2021-0300-bindend/). DAS moest alsnog de kosten van de externe jurist van de consument betalen van € 5.000,-. DAS legt zich er dus niet bij neer.

#2 tip: houd uw rechtsbijstandsverzekering aan en onthoud dat u nu al in veel gevallen een vrije advocaat- of juristen keuze heeft. Sla wel altijd vóóraf de algemene voorwaarden daarop na en laat u niet te snel afwimpelen. De combinatie van een rechtsbijstandsverzekering en uw eigen advocaat/jurist is een prima bewapening tegen onverwachte juridische geschillen. Dan heeft u zowel kwaliteit als relatief lage proceskosten.

Rechtsbijstandsverzekeraar is soms ook juridische vijand van de verzekerde.
The Legal Company heeft in een bepaalde zaak waarin zij als externe gemachtigde jurist optrad, de rechtsbijstandsverzekeraar een kort geding moeten aanzeggen omdat de rechtsbijstandsverzekeraar het proceskosten budget van onze cliënte plots verlaagde van € 50.000,- naar € 5.000,-. Dit was nadat wij hadden geadviseerd dat de zaak moest dienen bij de Kantonrechter terwijl hun eigen jurist cliënte had geadviseerd om te procederen bij de Rechtbank. Dat was voor hen de reden om het budget te verlagen, want procederen bij de Kantonrechter is vaak goedkoper en de vorderingen vaak lager. Cliënte had aan ons op eigen kosten een second opinion aangevraagd waarbij wij concludeerde dat er een verkeerd advies was gegeven door de rechtsbijstandsjurist. Cliënte was handelsagent en had vorderingen op de principaal en daarvoor moest zij naar de Kantonrechter gaan omdat de principaal weigerde te betalen. De rechtsbijstandsjurist had de vordering gekwalificeerd als een gewone vordering en wist niet dat er speciale wettelijke regels golden voor handelsagenturen. Deze had dus niet alle wettelijke vorderingen meegenomen. Cliënte koos er vervolgens uiteraard voor om die rechtszaak door ons verder te laten doen. De rechtsbijstandsverzekeraar zinde dat niet en heeft toen dat budget verlaagd van € 50.000,- naar € 5.000,-. Uiteraard hebben wij dat niet geaccepteerd en na dreiging van een kort geding, gaf de verzekeraar toe dat zij een fout hadden gemaakt en kregen wij een ruimer procesbudget toegewezen. Natuurlijk heel vervelend als u als ondernemer plots twee juridische vijanden hebt, je hebt al een wederpartij en vervolgens heeft u ook uw eigen rechtsbijstandsverzekeraar tegen.

#3 tip: Lees de kleine lettertjes goed na van uw rechtsbijstandsverzekering vóór het inschakelen van externe juristen en advocaten (lees hierna over het verschil tussen advocaten en juristen) en stem de proceskosten budgetten af. Laat die externe jurist dat zelf ook even naar kijken en regelen.

De ongelijkheid tussen grote bedrijven en MKB in juridische preventie.
Nog beter is natuurlijk om geschillen te voorkomen zodat u geen advocaten en rechtsbijstandverzekering hoeft aan te spreken. Preventie en ‘compliance’ (naleven van de wet- en regelgeving) zijn daarbij de sleutelwoorden. Grotere bedrijven hebben de luxe om eigen juristen in dienst te hebben die continu waken over de juridische risico’s van de onderneming. Er worden goede contracten en algemene voorwaarden gemaakt die steeds up to date worden gehouden aan veranderende wetgeving en interne wijzigingen. De rechtspositie van het bedrijf is contractueel aardig dichtgetimmerd. Bij sluimerende conflicten worden de medewerkers van het bedrijf gesouffleerd door hun juridische collega’s over wat wel en wat niet te zeggen en te schrijven aan wederpartijen. Zo wordt er ongemerkt al een goed dossier opgebouwd. Er wordt ook voortdurend door de juridische afdeling gewaakt of de onderneming de wet naleeft (compliance) waardoor fouten worden voorkomen en niet in strijd met de wet wordt gehandeld.

Helaas maakt de wet geen onderscheid tussen grote en kleine ondernemingen bij de naleving van de wet. Ook moeten MKB ondernemingen vaak de contractuele (inkoop)voorwaarden van grotere bedrijven die klant zijn, accepteren. Middelgrote en kleine bedrijven hebben helaas géén eigen juridische afdeling om voortdurend aan preventie te doen en staan wat dat betreft dus 1-0 achter.

Voor juridisch preventief advies, het opstellen van juridische bedrijfsdocumenten zoals klant en personeelscontracten, algemene voorwaarden etc. wordt door de MKB ondernemer meestal geschakeld met een (duurdere) niet gespecialiseerde huisadvocaat, de accountant, salarisadministrateur of brancheorganisatie. In al die gevallen is het maatwerk van beperkter niveau en staat daarmee de kwaliteit van het advies of document onder druk. Soms gaat een medewerker zelf aan de slag terwijl deze juridisch niet onderlegd is. Het spreekt voor zich dat hier risico’s aan kleven.

Kortom, de MKB onderneming is behoorlijk kwetsbaar als het aan komt op juridische preventie ten opzicht van de grotere bedrijven en de overheid. Kan dit beter?

De ondernemingsjurist is dé aangewezen preventiejurist voor het MKB, als perfecte aanvulling op advocaat en rechtsbijstandsverzekeraar.
Ja dat kan zeker beter voor het MKB. Ondernemingsjuristen zijn de aangewezen dienstverleners om de ondernemer te helpen met juridische preventie, compliance én zelfs rechtsbijstand bij geschillen tegen betaalbare kosten. Helaas is deze beroepsgroep vrij onbekend bij het MKB. Onbekend maakt vaak onbemind. Het is daarom tijd om deze beroepsgroep in de schijnwerpers te zetten omdat ze van wezenlijk belang zijn voor de juridische bescherming van MKB bedrijven. Een ondernemingsjurist is een onafhankelijk gevestigde jurist (in dienst van een juridisch kantoor of bij grotere accountantskantoren). Deze jurist is gespecialiseerd om de ondernemer op allerhande zakelijke rechtsgebieden (bijv. arbeidsrecht, ondernemingsrecht, privacyrecht, contractenrecht) op continue basis te adviseren en  maatwerk(-contracten) te leveren. De ondernemingsjurist kent het bedrijf van binnen en buiten en treedt pro-actief op. Dat is mogelijk én bereikbaar voor de ondernemer door aantrekkelijke uurtarieven, en het kosten inzichtelijk werken op offerte- of abonnementsbasis.

Andere benamingen voor de ondernemingsjurist zijn; bedrijfsjuridisch adviseur, juridisch MKB adviseur, ondernemingsrecht adviseur, MKB jurist, etc.

De ondernemingsjurist is gewend aan nauwe samenwerking met andere adviseurs van de ondernemer zoals de accountant, fiscalisten, en (salaris)administrateurs. Zelf heeft deze jurist een netwerk van andere juridische dienstverleners om zich heen zoals notarissen, mediators en advocaten. De ondernemingsjurist is laagdrempelig in zijn of haar contact en verwijst snel door naar die andere dienstverlener als dat van belang is voor de zaak en rechtspositie van de cliënt. De bal op tijd afspelen kan cruciaal zijn in een dossier.

Wat is het verschil tussen een advocaat en een ondernemingsjurist?

Preventief versus repressief.
De nadruk bij de ondernemingsjurist ligt bij de adviserende coachende houding richting ondernemers op diverse zakelijke rechtsgebieden waar een onderneming mee in aanraking komt. Preventie en compliance staan voorop. Het voorkomen van zwakke rechtsposities en procedures zijn de belangrijkste doelstellingen. De advocaat adviseert ook wel, maar vanwege de hoge tarieven worden zij meestal pas ingeschakeld als er echt gevochten moet worden. De advocaat beëindigt meestal dus geschillen in de rechtszaal of dreigt met een procedure of rechtsmaatregelen zoals beslaglegging.

Procesbevoegdheid
De ondernemingsjurist mag overigens net als de advocaat bij de Kantonrechter (rechtbank sector kantonzaken) procederen in alle zaken op het gebied van:

• het arbeidsrecht (bijvoorbeeld ontslag van een werknemer);
• huur, huurkoop en koop op afbetaling;
• agentuurovereenkomsten en
• het incasseren van vorderingen tot € 25.000,-.

De advocaat mag daarbij dus ook procederen voor handelszaken boven de € 25.000,- en alle zaken waarbij de rechtbank (kamer voor rechtbankzaken) bevoegd is. Daar is de advocaat dus echt van toegevoegde waarde naast de ondernemingsjurist. Een advocaat kan in de regel soms iets meer proceservaring hebben. Altijd goed om dus een gespecialiseerde advocaat in te schakelen zodra u een zaak heeft die speelt bij de rechtbank op een bepaald rechtsgebied, bijv. bij intellectueel eigendomsrecht, bij aandeelhoudersgeschillen, verbintenissenrecht, erfrecht, etc.

Opleidingseisen.
Qua opleidingseisen zijn er tussen advocaten en ondernemingsjuristen niet heel veel verschillen.

De ondernemingsjurist volgt, wanneer hij nog geen relevante werkervaring heeft, veelal na het afstuderen 16 uur aan Permanente Educatie (juridisch onderwijs) per jaar. Dat garandeert dat de jurist de benodigde juridische kennis en vaardigheden actueel houdt. Voor advocaten gelden nagenoeg gelijke vereisten op het gebied van permanente educatie maar de jonge advocaten volgen ook een verplichte beroepsopleiding in de eerste 2 jaren van hun loopbaan. Ondernemingsjuristen kunnen ook een dergelijke beroepsopleiding voor bedrijfsjuristen (SBB Opleiding) volgen maar dat is niet verplicht.

Beroepsorganisatie en gedragsregels
De ondernemingsjurist is meestal aangesloten bij de beroepsorganisatie de NEVOA (Nederlandse Vereniging voor Ondernemingsrecht Adviseurs, https://www.nevoa.nl/ die bijv. eist van de bij haar aangesloten juristen dat zij per kalenderjaar ten minste een aantal uren aan opleiding besteden. Ook hebben zij zich te houden aan bepaalde gedragsregels en uiteraard geheimhouding en discretie ten aanzien van klantgegevens.

Datzelfde geldt ook voor advocaten. Die zijn aangesloten bij de NOvA (Nederlandse Orde van Advocaten https://www.advocatenorde.nl/ ) waarbij min of meer dezelfde regels en permanente opleidingseisen gelden.

Tarieven
In zijn algemeenheid zijn de uurtarieven van advocaten hoger dan die van ondernemingsjuristen. Naast het tarief hanteren advocaten vaak nog eens een opslagpercentage van 6% voor kantoorkosten, terwijl de ondernemingsjurist dat (meestal) niet rekent. De ondernemingsjurist werkt vaker dan advocaten met offertes en kostenschattingen en met abonnementen met vaste uurtarieven tegen korting.

Concluderend, hoe organiseert een MKB ondernemer het beste zijn juridische zaken?

Samengevat, regelt een MKB ondernemer of (non) profit organisatie (zonder juridische afdeling) haar juridische zaken het beste op de navolgende wijze:

1. Regel een samenwerking met een team van ondernemingsjuristen als vaste juridische business partner. U heeft dan betaalbare juridische ondersteuning van de hoogste kwaliteit. Zo’n team van juristen werkt ofwel vanuit een zelfstandig kantoor (zoals The Legal Company) of vanuit een middelgroot accountantskantoor met externe juristen. U kunt samenwerken via een abonnement of op offerte basis en zo al uw juridische vragen of kwesties voor u laten afhandelen door gespecialiseerde juristen tegen overzichtelijke kosten.
2. Sluit een rechtsbijstandsverzekering af of houdt deze aan mits de vrije advocaat- en juristen keuze wel contractueel en feitelijk mogelijk is. Laat desnoods uw polis checken door de voornoemde ondernemingsjuristen.
3. Zodra u moet procederen bij algemene vorderingen hoger dan € 25.000,- is het belangrijk om een gespecialiseerde betaalbare advocaat per zaak te zoeken. Uw vaste juridische business partner heeft meestal een prima netwerk van gespecialiseerde advocaten om zich heen om u daarin te adviseren en de zaak aan over te dragen.
4. Zorg dat u aan juridische preventie doet en laat eens in de zoveel tijd uw juridische bedrijfsdocumentatie checken of verbeteren zoals uw arbeidsovereenkomsten, algemene voorwaarden, ZZP- en partner contracten, etc.
5. Zorg dat u compliant bent met de meest risicovolle wetgeving in uw branche. Werkt u bijv. veel met grote hoeveelheden (gevoelige) persoonsgegevens dan is AVG compliance van groot belang. Werkt u bijv. in een sector met veel en laag geschoold personeel en past u geen CAO toe dan is het van belang om te laten checken of u toch een cao moet toepassen. Twijfelt u bijv. aan de toepasselijkheid van een cao vanwege uw (gewijzigde) bedrijfsactiviteiten? Laat dit checken want de gevolgen kunnen soms leiden tot een faillissement vanwege achterstallige verplichte pensioenpremies.

Auteur: mr. Hella Vercammen, directeur van The Legal Company

The Legal Company is een onafhankelijk kantoor van ondernemingsjuristen gevestigd te Amstelveen. We ondersteunen bedrijven en organisaties bij het arbeidsrecht, ondernemingsrecht, contractenrecht, privacyrecht, huurrecht, aansprakelijkheidsrecht, intellectueel eigendomsrecht. We doen dat op basis van redelijke uurtarieven via offerte basis of op abonnementsbasis (The Legal Safe abonnementen).  Bel of mail ons voor een vrijblijvende kennismakingsafspraak te maken op 020-3450152 of info@thelegalcompany.nl

Niets is zo veranderlijk als wet- en regelgeving. Graag wijzen wij u er op dat onze blogs mogelijk niet meer aansluiten op de huidige wet- en regelgeving en dus mogelijk verouderd zijn. Heeft u vragen of een probleem dat betrekking heeft op deze blog of u wenst rechtsbijstand, neem u dan contact met ons op.