Minister De Jonge heeft bij de behandeling van de Coronawet toegezegd dat Nederlandse burgers nooit verplicht zullen worden om zich te laten vaccineren. Toch zien we nu dat een vaccinatiebewijs (of negatief testresultaat) wel nodig is voor deelname aan evenementen of inreizen naar Nederland. Mogen werkgevers dan ook van hun werknemers eisen dat zij zich laten vaccineren voor ze naar het werk komen?

Geschreven door mr. Alain Hardy van The Legal Company.

Europese rechtspraak

Op het gebied van coronavaccinatie op de werkvloer is er nog geen wetgeving of rechtspraak. Ter inspiratie kan wel gekeken worden naar een zaak van afgelopen april van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM). Het EHRM heeft besloten dat het verplicht vaccineren bij kinderziektes door de Tsjechische overheid toegestaan was. Er is namelijk een legitiem doel (bescherming van de volksgezondheid) dat zwaarder weegt dan het belang van de betrokkenen om zich niet te laten vaccineren. Bovendien waren de vaccins veilig bevonden.

Het belang van de werkgever bij verplichte vaccinatie

Onder voorwaarden kan vaccinatie dus wel verplicht worden gesteld door de overheid, zo zegt het EHRM. Kan de baas dan ook vaccinatie verplicht stellen op de werkvloer? De werkgever heeft namelijk het recht om redelijke instructies te geven aan zijn personeel. In dat kader mag de werkgever van werknemers verlangen om een mondkapje te dragen op het werk, zo heeft de rechter onlangs bepaald. Daarnaast heeft de werkgever een wettelijke zorgplicht om maatregelen te nemen voor een veilige werkomgeving. Coronabesmettingen op de werkvloer, met alle gevolgen van dien, moeten dus zoveel mogelijk voorkomen worden. Als de werkgever onvoldoende maatregelen neemt is hij aansprakelijk voor de schade. Bovendien loopt de werkgever het risico op het betalen van een billijke vergoeding bij ontslag als hij de coronamaatregelen niet goed naleeft.

Afgelopen maart is een werkgever nog veroordeeld tot het betalen van € 58.000,- aan een werknemer bij ontslag, omdat de werkgever de RIVM-richtlijnen niet serieus nam op de werkvloer. Als het voltallige personeel is gevaccineerd, kan straks het afstand houden worden losgelaten en kunnen de mondkapjes de prullenbak in.Genoeg reden dus voor de werkgever om te willen werken met gevaccineerd personeel. Uit een artikel dat onlangs in Accountancy Vanmorgen verscheen, bleek ook dat veel CEO’s hun personeel pas weerna vaccinatie op kantoor willen verwelkomen. Mag de werkgever zijn werknemers dan verplichten om zich te laten vaccineren? En als de werknemer vaccinatie weigert, hier gevolgen aan verbinden, zoals non-actiefstelling of ontslag? Als alle werknemers zich laten vaccineren zijn zij immers voldoende beschermd, kunnen er geen besmettingen meer plaatsvinden op het werk en kan iedereen weer naar kantoor.

Wanneer kunt u werknemers verplichten zich te laten vaccineren?

De Gezondheidsraad heeft in februari van dit jaar een advies uitgebracht over verplicht vaccineren op de werkplek. Volgens de Gezondheidsraad is verplicht vaccineren een inbreuk op de keuzevrijheid van werknemers. Verplicht vaccineren op de werkplek zou echter wel moeten kunnen als vaccineren duidelijk meerwaarde heeft boven andere maatregelen. Ook moet duidelijk zijn wat de consequenties zijn als een werknemer weigert zich te laten vaccineren. Maar ook dan is ontslag niet de aangewezen optie. Overplaatsing of een andere functie waar minder risico op besmetting of verspreiding bestaat, al dan niet tijdelijk, is eerder een oplossing.

Belangenafweging

Het is vooralsnog wachten op de eerste rechterlijke uitspraak over coronavaccinatie op de werkvloer. Of verplichtstellen van vaccinatie door de werkgever mogelijk is, zal afhangen van een belangenafweging. Het gaat erom wanneer een inbreuk op het recht op lichamelijk integriteit en keuzevrijheid gerechtvaardigd is. De werkgever heeft een belang om de gezondheid van zijn werknemers, opdrachtgevers en dus het bedrijf te beschermen. De werknemer die weigert zal daar ook zijn redenen voor hebben, bijvoorbeeld omdat hij niet “gelooft” in corona, de vaccins niet vertrouwt of zich vanuit zijn religie niet wil laten vaccineren.

Bij de belangenafweging zal worden meegenomen dat de coronavaccins veilig zijn bevonden door de Gezondheidsraad en het EMA. Maar bij een werknemer die vaccinatie weigert, zal het belangrijkste
vraagstuk zijn: is het voor deze specifieke werknemer wel noodzakelijk om zich te laten vaccineren? Vaccinatie zou noodzakelijk kunnen zijn voor werknemers in vitale beroepen of beroepen waarbij men in nauw contact komt met andere (kwetsbare) mensen. Daaronder vallen bijvoorbeeld niet alleen artsen en verplegers maar ook facilitair en ondersteunend personeel van ziekenhuizen of verzorgingstehuizen. Het moet daarbij ook duidelijk zijn dat de vaccinatie de gezondheid van anderen beschermt.

Een ander voorbeeld waarbij vaccinatie en bijbehorend vaccinatiebewijs noodzakelijk kan zijn, zijn werknemers met een functie waarin zij regelmatig naar het buitenland moeten. Bijvoorbeeld vliegend personeel, vertegenwoordigers of specialisten die worden uitgezonden. Als zij niet gevaccineerd zijn bestaat namelijk de kans dat de toegang tot de bestemming of de terugreis wordt geweigerd. De uitoefening van de functie en het bedrijf kunnen daardoor in de problemen komen. Voor de meeste beroepen echter zal vaccinatie niet noodzakelijk zijn. Voor medewerkers in de horeca bijvoorbeeld is er wel nauw contact met grote groepen mensen, maar minder met risicogroepen die (nog) niet gevaccineerd zijn. Er zijn dan ook andere, minder ingrijpende maatregelen die als oplossing kunnen dienen, bijvoorbeeld het dragen van beschermingsmiddelen. Dat geldt ook voor kantoormedewerkers, die vaak net zo goed vanuit huis kunnen werken.

Conclusie

Vaccinatie verplichten op de werkvloer is dus lastig, maar niet uitgesloten. De werkgever zal steeds per individuele werknemer moeten kunnen uitleggen waarom vaccinatie in zijn/haar functie
noodzakelijk en redelijk is en dat er ook geen alternatief mogelijk is.

Vragen of advies?

De juristen van The Legal Company zijn gespecialiseerd in het arbeidsrecht voor het MKB. Heeft u vragen over het voorgaande, advies of ondersteuning nodig? Neem dan contact met ons op door te mailen naar info@thelegalcompany.nl, te bellen naar 020-3450152 of ons contactformulier in te vullen. We bellen of mailen u dan binnen 24 uur terug.

Niets is zo veranderlijk als wet- en regelgeving. Graag wijzen wij u er op dat onze blogs mogelijk niet meer aansluiten op de huidige wet- en regelgeving en dus mogelijk verouderd zijn. Heeft u vragen of een probleem dat betrekking heeft op deze blog of u wenst rechtsbijstand, neem u dan contact met ons op.