Wanneer er binnen een bedrijf grote beslissingen worden genomen – denk aan reorganisaties, fusies, of veranderingen in arbeidsvoorwaarden – heeft de ondernemingsraad (OR) een belangrijke rol. De OR vertegenwoordigt de werknemers in het overleg met de werkgever en moet kunnen meedenken én meebeslissen over zulke plannen. Tegelijkertijd heeft de OR ook de verplichting om mee te denken met de ondernemer. De OR is immers ingesteld ten behoeve van het goed functioneren van de onderneming in al haar doelstellingen. De OR heeft dus feitelijk twee petten op.
Maar wat als de OR zijn achterban wil raadplegen, om te horen wat werknemers hiervan vinden, terwijl de door de OR verkregen informatie juist geheim moet blijven? Dan ontstaat een spanningsveld: het recht om werknemers te raadplegen staat tegenover de wettelijke plicht tot geheimhouding.
Het wettelijk kader in het kort
In de Wet op de ondernemingsraden (WOR) staan twee belangrijke artikelen:
- Artikel 17 lid 1 WOR: De OR mag werknemers raadplegen (de zogeheten “achterbanraadpleging”) als dat nodig is om diens taak goed uit te voeren.
- Artikel 20 WOR: De OR moet vertrouwelijke informatie geheim houden als de ondernemer (werkgever)
De wetgever heeft bewust beide regels opgenomen:
- Enerzijds moet de OR werknemers kunnen betrekken en draagvlak peilen.
- Anderzijds moet de onderneming kunnen vertrouwen op geheimhouding, omdat te vroege of onvolledige informatie tot grote onrust of zelfs schade kan leiden.
Wat gebeurt er in de praktijk?
In de praktijk botst dit geregeld. Stel: een OR hoort van de ondernemer dat er mogelijk een reorganisatie aankomt. De cijfers, plannen en scenario’s zijn vertrouwelijk en vallen onder geheimhouding. De OR wil echter weten wat werknemers belangrijk vinden – bijvoorbeeld of zij liever naar een andere regio verplaatst worden of voor een vertrekregeling zouden kiezen.
Mag de OR dan met de werknemers praten?
Dat hangt van de omstandigheden af. Er moet dan een belangenafweging worden gemaakt tussen het belang van de onderneming en het belang van de werknemers. Van belang zijn hierbij onder andere:
- De aard van de informatie: Is er sprake van bedrijfsgevoelige of concurrentiegevoelige informatie, zoals bij lopende aanbestedingen of reorganisaties? In dat geval kan het belang van geheimhouding zwaarder wegen, zeker als openbaarmaking schadelijke gevolgen kan hebben voor de onderneming (ECLI:NL:RBOBR:2025:2448, r.o. 4.7-4.9)
- De gevolgen voor werknemers: Als het voorgenomen besluit grote gevolgen heeft voor het personeel (bijvoorbeeld ontslag of wijziging van arbeidsvoorwaarden), kan het belang van de OR om de achterban te raadplegen zwaarder wegen (ECLI:NL:GHAMS:2020:2643, r.o. 3.4)
- De mogelijkheid tot overleg onder voorwaarden: Soms kan de OR, ondanks geheimhouding, toch (beperkt) met de achterban overleggen als hierover afspraken worden gemaakt, zoals het delen van opties zonder gevoelige details of onder embargo (ECLI:NL:RBOBR:2025:2448, r.o. 4.8-4.9)
- Het risico op schade bij openbaarmaking: De kans dat openbaarmaking leidt tot onevenredige schade voor de onderneming, bijvoorbeeld doordat concurrenten voordeel behalen of de positie van de onderneming wordt ondermijnd (ECLI:NL:RBOBR:2025:2448, r.o. 4.7)
- Alternatieven voor volledige openbaarmaking: De mate waarin de OR in staat wordt gesteld haar medezeggenschapstaak uit te oefenen zonder dat alle informatie openbaar wordt gemaakt, bijvoorbeeld door overleg met vakbonden onder geheimhouding of het verstrekken van samenvattingen (ECLI:NL:GHAMS:2020:2643, r.o. 3.6).
Conclusie
Het recht om de achterban te raadplegen is essentieel voor een goed functionerende medezeggenschap: zonder contact met werknemers vervreemdt de OR van de praktijk op de werkvloer. Tegelijkertijd is de geheimhoudingsplicht nodig om vertrouwen te waarborgen en onrust of schade voor de organisatie te voorkomen. De OR moet immers de belangen van de onderneming in het oog houden. Het is dus elke keer wikken en wegen.
Heeft u vragen over de ondernemingsraad of arbeidsrecht? Neem dan contact op met de ondernemingsjuristen van The Legal Company via info@thelegalcompany.nl of bel 020-3450152.
