Voor u als ondernemer is de aandeelhoudersovereenkomst een flexibel instrument om de onderlinge samenwerking met uw andere aandeelhouders c.q. mede-ondernemers vorm te geven. In tegenstelling tot de statuten staat in de aandeelhoudersovereenkomst contractsvrijheid, flexibiliteit en maatwerk centraal. In de aandeelhoudersovereenkomst kunnen wettelijk gezien verdergaande afspraken worden gemaakt, dan in de statuten mogelijk is. Die contractsvrijheid is echter niet ongelimiteerd. Wanneer afspraken in de aandeelhoudersovereenkomst botsen met de statuten, kan dat tot grote juridische en praktische problemen leiden. De welbekende zaak Kekk/Delfino illustreert deze problematiek goed en biedt waardevolle inzichten.
Het conflict in Kekk/Delfino
In de zaak Kekk/Delfino werd een bestuurder geconfronteerd met een voorgenomen ontslag door de aandeelhoudersvergadering. In de statuten was een meerderheid van twee derde van de stemmen voorgeschreven voor een dergelijk besluit, conform artikel 2:244 BW. In de aandeelhoudersovereenkomst stond echter dat ontslag alleen mogelijk was bij unaniem besluit.
De bestuurder beriep zich op die unanimiteitseis en vorderde nakoming van de contractuele afspraken. De rechtbank ging daarin mee. Het hof kwam daarentegen tot een ander oordeel. Volgens het hof was nakoming van de unanimiteitseis onaanvaardbaar op grond van art. 2:8 lid 2 BW. Doorslaggevend was dat er sprake was van een verstoorde bestuursverhouding en een dreigende deadlock. De vennootschap zou daardoor ernstig worden geschaad. Het hof koos dus nadrukkelijk voor het vennootschappelijke belang boven de contractuele vrijheid van aandeelhouders. Het ontslag van de bestuurder hield dan ook stand.
Praktische aandachtspunten voor aandeelhoudersovereenkomsten en statuten
Voor ondernemers is het cruciaal om statuten en aandeelhoudersovereenkomst niet los van elkaar te zien maar als communicerende vaten. Tegenstrijdige bepalingen leveren vooral problemen op wanneer de verhoudingen onder druk komen te staan, bijvoorbeeld bij het ontslag van een bestuurder of belangrijke strategische besluiten. Denk daarom bij het opstellen van afspraken niet alleen aan wat nu logisch voelt, maar ook aan hoe deze afspraken uitpakken in een conflictsituatie. Unanimiteitseisen (iedereen moet vóór zijn) lijken vaak een veilige waarborg, maar leiden soms tot bestuurlijke impasses die weer schadelijk zijn voor de dagelijkse ondernemingsactiviteiten. Overweeg daarom altijd of een gekwalificeerde meerderheid of een andere stemstructuur (ander type aandelen) die beter past bij de onderneming.
Daarnaast is het van belang om bij het opstellen van de aandeelhoudersovereenkomst steeds het vennootschapsbelang in het oog te houden. Rechters grijpen steeds vaker in wanneer contractuele afspraken het functioneren van de onderneming belemmeren. Zorg er daarom voor dat afspraken niet alleen helder zijn voor de aandeelhouders onderling, maar ook werkbaar blijven voor de vennootschap.
Tot slot is het verstandig om regelmatig te toetsen of de statuten en de aandeelhoudersovereenkomst nog aansluiten bij uw huidige situatie en de dagelijkse ondernemingspraktijk, zeker wanneer de onderneming groeit met nieuwe activiteiten, er aandeelhouders toetreden of aftreden of rollen verschuiven. Een tijdige herijking voorkomt dat verouderde afspraken in een conflictsituatie tegen u gaan werken.
Wij, ondernemingsjuristen van The Legal Company zijn gespecialiseerd in het opstellen van aandeelhoudersovereenkomsten, en het afstemmen daarvan op de statuten. Wij beschikken tevens over ruime ervaring in het minnelijk oplossen van conflictsituaties tussen aandeelhouders. Neem gerust contact met ons op via info@thelegalcompany.nl of bel naar 020 345 0152.
