De val van het kabinet heeft gevolgen voor de aanpak van schijnzelfstandigheid, het blijft een mijnenveld. Wat betekent dit voor uw organisatie die werkt met zzp’ers?
Onzekerheid wetsvoorstellen na val kabinet
Voor de kabinetsval op 3 juni 2025 was de zzp-problematiek al een belangrijk politiek thema en die aandacht zal alleen maar toenemen. Er is een licht afname van zzp’ers waargenomen, maar het aantal zzp’ers in 2025 wordt nog steeds geschat op 1,06 miljoen. Dat is een aanzienlijk electoraal gewin. Hoogstwaarschijnlijk zal daarom het wetgevingsproces ten aanzien van de twee ingediende zzp wetsvoorstellen stopgezet worden. Waarschijnlijk zal de VBAR helemaal sneuvelen. Het nieuwere voorstel, de Zelfstandigenwet, is dan kansrijker omdat deze optisch meer in het voordeel lijkt van de zzp’ers. Dat valt trouwens reuze mee. Ook hier staat de beschermingsgedachte van de zzp’er (en daarmee de koopkracht van de zzp’er) voorop. En er is nog steeds geen keuzevrijheid om zzp’er te zijn omdat de feiten nog steeds bepalend zijn en niet de wil van partijen.
Internetconsultatie, doen!
Iedereen kan nu nog steeds een persoonlijke mening geven over dit nieuwe wetsvoorstel vanwege de Internetconsultatie tot 23 juni 2025. Doe dat vooral als u nu invloed wilt uitoefenen voor hoe het met deze wet verder gaat na de verkiezingen. Dit kunt u doen via: https://www.internetconsultatie.nl/zelfstandigenwet
Korte uitleg Zelfstandigenwet
De Zelfstandigenwet draait de VBAR toetsing om: wanneer is iemand écht een zelfstandige in plaats van wanneer is iemand een echte werknemer.
Deze Zelfstandigenwet introduceert twee toetsen: de Zelfstandigentoets en de Werkrelatietoets. De Zelfstandigentoets beoordeelt of de zzp’er zich als een echte ondernemer gedraagt. De Werkrelatietoets beoordeelt of er in de relatie met de desbetreffende opdrachtgever echte zelfstandigheid bestaat. Een onafhankelijke commissie gaat hierover oordelen en de zzp-status vaststellen. Dan krijgt u een soort van stempel, maar dit is een garantie tot aan de voordeur.
Deze Zelfstandigenwet wil tot slot de sociale zekerheid voor zzp’ers waarborgen door een verplicht pensioen en arbeidsongeschiktheidsverzekering. Dit vanuit de beschermingsgedachte van de sociaal zwakkere partij; de Nederlandse verzorgingsstaatgedachte die daar weer om de hoek komt kijken. Tot dusver de vrijheid van een zelfstandige.
En dan er zijn nog wat sectorale rechtsvermoedens, voor werkenden in een bepaalde sector. Als men in die sector werkt als zzp’er dan is men per definitie een werknemer tenzij de opdrachtgever bewijst dat er toch sprake is van zelfstandigheid/ondernemerschap. Dit wil men vooral in de bouw, schoonmaak en vervoerssector introduceren, en andere risicovolle sectoren, zoals de zorg.
Ondertussen: toename fiscale én arbeidsrechtelijke handhavingsrisico’s DBA
Ondertussen blijven we dus door gebrek aan nieuwe ZZP wetgeving zitten met die kwalificatieproblematiek. Des te lastiger, omdat de fiscus door de DBA-handhaving (risico naheffingen loonheffing) wel het hele bedrijfsleven dwingt om dit jaar een afslag te nemen en te stoppen met schijnzelfstandigen. Alleen dit jaar is een zachte landing zonder boetes, (maar wel correctie naheffingen) nog mogelijk. We zullen het dus moeten doen met de tools die de Belastingdienst aanreikt (vragenlijsten, uitleg brochures, zzp- webmodules).
Civiele rechtspraak risico’s en criteria
En ook zullen we het moeten doen met de kwalificatiecriteria die de civiele rechter heeft aangereikt in de Deliveroo- en UBER-zaken. Dat is echt geen gemakkelijke opgave, omdat civiele rechters die criteria heel wisselend toepassen waardoor de discussie met schijnzelfstandigen en de omzetting naar een dienstverband er ook niet beter op wordt. Als hen uitkomt, pakken ze de uitspraak erbij waar de rechter zelfstandigheid concludeert terwijl iedereen dacht dat er sprake was van een dienstverband.
Maar steeds meer zzp’ers stappen naar de rechter als hun overeenkomst van opdracht wordt opgezegd door de opdrachtgever of als er arbeidsongeschiktheid ontstaat. Dan komen ze plots met werknemersclaims, bijvoorbeeld voor ontslagvergoedingen, vakantiegeld en -dagen, pensioenbijdrages et cetera en dan ook nog met terugwerkende kracht (5 á 10 jaar).
Dat risico wordt vaak onderschat qua kansen en financiële schades. De rechter beslist helaas per geval op basis van de Deliveroo en Uber criteria maar doet daar ook altijd zijn eigen saus over heen. Dat maakt de uitkomst onvoorspelbaar: ongeveer de helft van de zaken valt uit in het voordeel van de zzp’er en de helft in het voordeel van de opdrachtgever. Natuurlijk kan u ook hierbij denken dat er 50% ZZP-gelukszoekers bij zitten en dat zal zeker voor een deel waar zijn.
Wat kunt u als organisatie nu doen om de instroomrisico’s van schijnzelfstandigheid te verkleinen?
Bedrijven en organisaties doen er verstandig aan hun zzp-constructies kritisch tegen het licht te houden en bij de omzetting waakzaam te zijn om de instroom risico’s. Dat is iets dat nu vaak vergeten wordt terwijl er wel manieren zijn om die risico’s te verkleinen.
Daarom enkele adviezen:
- Stop met schijnzelfstandigen, niet persé met alle zzp’ers.
- Zorg dus dat u met een DBA-expert objectief de individuele arbeidsrelaties tussen zzp’ers en opdrachtgevers holistisch weegt op basis van de Deliveroo-criteria.
- Leg die wegingen vast in uw administratie voor als u fiscale controles krijgt of een procedure aan uw broek van de zzp’er die plots van stuivertje wisselt;
- Laat u adviseren of het nog mogelijk is om de werkwijze in de werkrelatie met de zzp’er aan te passen, zodat er geen sprake is van schijnzelfstandigheid.
- Is dat niet mogelijk? Dan moet u dit jaar een beslissingen nemen om de overeenkomst van opdracht om te zetten in een arbeidsovereenkomst of de zzp’er te laten afvloeien, op te zeggen.
- Zorg dat u de omzetting door middel van een speciale omzettingsovereenkomst om de instroomrisico’s te beperken.
- Beëindig schijnconstructies zorgvuldig. Overweeg een een vaststellingsovereenkomst om claims achteraf te beperken.
Heeft u advies of hulp nodig van ons om deze adviezen in de praktijk te brengen, neem dan gerust contact met ons op. Hella Vercammen, ondernemingsjurist en directeur van The Legal Company B.V. is samen met haar team gespecialiseerd in het oplossen van zzp-problematiek bij bedrijven en organisaties. Mail voor vragen hvercammen@thelegalcompany.nl
