Als het om een aandelentransactie gaat, is de regel ‘gekocht is gekocht’ niet altijd strikt van toepassing. In sommige gevallen kan een koper de koop helemaal terugdraaien als blijkt dat hij op het verkeerde been is gezet door de verkoper. Dit juridische concept wordt dwaling genoemd. Hiervan is bijvoorbeeld sprake als de verkoper onjuiste financiële cijfers heeft overlegd in het kader van het door de koper uit te voeren boekenonderzoek (due diligence); een onderzoek elke (verstandige) ondernemer doet om te kijken of er geen lijken in de kast zitten bij de target-onderneming. Wanneer is er nou sprake van dwaling zodat de koper de koopovereenkomst kan vernietigen en terugbetaling van de koopprijs kan vorderen?
Casus.
In de Hoge Raad uitspraak van 8 februari 2024 wordt de jarenlange juridische strijd tussen verkoper en koper beslecht. De koper had van verkoper alle aandelen overgenomen van een bedrijf gespecialiseerd in elektronische beveiligingssystemen. Dit voor een symbolisch bedrag van € 1,-, maar koper zou daarbij ook schuld van de verkoper aan de werkmaatschappij overnemen ter hoogte van € 482.933,-. Verkoper had in het kader van het due diligence onderzoek een overnamebalans verstrekt, en tevens de juistheid daarvan bevestigd door middel van een garantie hierop. Op deze overnamebalans stond onder meer een winst van €94.284,- vermeld.
Nadat de koop door partijen was beklonken bleek echter dat de verkoper helemaal niet dit winstbedrag had gedraaid over het afgelopen jaar. Sterker nog, zij had zelfs een verlies geleden van € 109.236,- en door haar slechte financiële positie werd zij later failliet verklaard. De koper liet het er niet bij zitten en vernietigde de koopovereenkomst op grond van dwaling. De verkoper en diens bestuurder hadden immers onjuiste inlichtingen verstrekt over de target-onderneming. Voor rechte vorderde de koper dan ook terugbetaling van de gehele koopsom door verkoper.
Oordeel Hoge Raad.
De Hoge Raad vernietigde de uitspraak van het Hof die had gezegd dat het terugdraaien van de aandelenoverdracht die al jaren geleden plaats vond, als lastig werd beschouwd. In feite is het mogelijk om de aandelen en het bedrijf (althans wat er van over was) simpelweg terug te geven en de betalingen ongedaan te maken. Er was geen reden waarom het volledig terugbetalen van de koopsom aan koper als onredelijk zou moeten worden beschouwd. Het Hof concentreerde zich te veel op de nadelen voor de verkoper, zonder voldoende uitleg te geven over eventuele voordelen voor de koper. Als reactie daarop verwees de Hoge Raad de zaak door naar een ander gerechtshof, die de taak kreeg om het hoger beroep opnieuw te beoordelen, maar dan met inachtneming van de overwegingen van de Hoge Raad.
Het juiste juridische proces bij verkopen of kopen van je bedrijf.
Het kopen en verkopen van aandelen en je bedrijf is een complex proces waar veel van afhangt. De tijd nemen om echt een goed boekenonderzoek te doen als koper, is van groot belang. Daar wordt vaak te snel over heen gestapt en dan kan je nog lang nadat je het hebt gekocht, last van hebben. Ook als verkoper kan je beter aandringen op zo’n gedegen onderzoek en vooral je cijfers niet mooier maken dan het in werkelijkheid is. Immers ook daar kan je dan nog lang nadat je hebt verkocht, last van hebben. Koper moet alert zijn op window dressing bij het verstrekken van cijfers. Liever vooraf deze zaken opsporen dan achteraf moeten terugdraaien. Better safe than sorry. Maar gelukkig is nu vastgesteld dat het wel degelijk kán worden teruggedraaid, ook ná jaren nog. Want hoe goed een DD ook is, je kan niet overal achter komen. En dan ligt het toch echt op de weg van de verkoper om zaken niet verkeerd voor te stellen of niet te melden.
Letter of Intent en overname overeenkomst.
Het blijft van cruciaal belang om de transactie zorgvuldig te plannen met een strak tijdsschema in een Letter of Intent met de nodige voorbehouden. Neem ook de tijd voor het DD onderzoek, met behulp van de juiste experts (jurist, fiscalist en accountant). En dan na groen licht van het DD onderzoek de verkoop-en koopvoorwaarden juridisch nauwkeurig vast te leggen in een koopovereenkomst met de juiste voorwaarden, garanties en verklaringen.
Bij het opstellen hiervan is nauwkeurigheid van groot belang, want zowel koper als verkoper willen daarbij hun risico’s zoveel mogelijk beperken. In de bovenstaande casus had bijvoorbeeld de verkoper dit kunnen doen door een beroep op dwaling contractueel uit te sluiten. Dat is namelijk toegestaan.
Mocht u vragen hebben over aandelentransacties, koop, verkoop van uw bedrijf middels een activa passiva transactie? Neem dan contact op met de juristen van The Legal Company via info@thelegalcompany.nl of 020 345 0152.
