De belangrijkste arbeidsrechtelijke vragen over het coronavirus voor werkgevers.

Welke voorzorgsmaatregelen moet ik als werkgever nemen richting mijn personeel nu het coronavirus ook in Nederland voorkomt?
U heeft als werkgever de wettelijke plicht te zorgen voor een veilige en gezonde werkomgeving. Dit vloeit voort uit de zorgplicht van de werkgever (op grond van het Burgerlijk Wetboek artikel 7:658) en goed werkgeverschap (op grond van het Burgerlijk Wetboek artikel 7:611). Nu het coronavirus ook in Nederland is opgedoken houdt dit in dat u zoveel mogelijk moet doen om verspreiding op de werkvloer tegen te gaan. Echter, u doet het niet alleen, ook van de werknemers mag er wat verwacht worden!

Heeft u werknemers in dienst die in besmette gebieden op vakantie of op zakenreis zijn geweest? Wij adviseren u om in zo’n geval uw werknemers te verzoeken om minimaal twee weken thuis te werken indien dat mogelijk is. Dit mag echter pas worden verplicht als er echt concreet vermoeden bestaat dat iemand ziek is, gelegen in feiten.

Naast de maatregel om personeel thuis te laten werken, is het ook belangrijk om het personeel op de hoogte te stellen van welke maatregelen u, maar ook zij, dus gezamenlijk, moeten treffen:

Zo kunt u uw personeel het volgende verzoeken:

  1. Goed handen wassen met zeep en het gebruik van desinfecterende gel (hang een RIVM instructie op met plaatjes);
  2. Hoest en nies niet in de hand maar in de binnenkant van de elleboog;
  3. Raak zo min mogelijk u en elkaars gezicht aan.

De volgende maatregelen hoeft u niet te treffen:

  1. Temperatuur opmeten van het personeel;
  2. Preventief testen op corona;
  3. Mondkapjes dragen als er geen verschijnselen zijn;
  4. Geen handen schudden.

Mag ik als werkgever de temperatuur van mijn werknemers meten met een koortsscanner?
Voor het gebruik van een koortsscanner is een wettelijke grondslag uit de AVG nodig. Een koortsscanner is namelijk een inbreuk op de privacy van werknemers, omdat in zo’n geval bijzondere persoonsgegevens worden verzameld, namelijk medische gegevens. Dit geldt bijvoorbeeld ook voor de zogenoemde ADM-controle (alcohol, drugs en medicijnen). Volgens de Autoriteit Persoonsgegevens mag een koortsscanner dan ook slechts in heel uitzonderlijke gevallen gebruikt worden. Het verzamelen van medische gegevens zoals de temperatuur van werknemers hoeft niet in strijd te zijn met de AVG als u een beroep kunt doen op de uitzonderingen uit de wet. Indien verdere besmetting van het coronavirus voorkomen kan worden, kan er bijvoorbeeld een beroep gedaan worden op de grond dat de verwerking noodzakelijk is voor de volksgezondheid of het algemeen belang. Ook kunt u toestemming vragen aan uw werknemer om bijzondere persoonsgegevens van degene te verwerken. Uit wetenschappelijke studies blijkt echter dat het geen zin heeft om de temperatuur van werknemers te testen.

Wat moet ik als werkgever doen als het personeel mijn instructies niet opvolgt?
Naast goed werkgeverschap bestaat ook het goed werknemerschap. Dit betekent dat de werknemer ook verplicht is zorg te dragen voor de veiligheid en gezondheid van zichzelf en zijn collega’s. Werknemers zijn daarom op de eerste plaats verplicht te luisteren naar de maatregelen die u als werkgever treft. U kunt uw personeel echter niet verbieden om in hun vrije tijd naar besmette gebieden af te reizen maar u kunt het wel afraden. Volgt een werknemer uw instructies niet op, dan kunt u uw medewerker voor zijn of haar onverantwoordelijk gedrag bijvoorbeeld verplicht naar huis sturen of schorsen. Bij extreme gevallen waarin bijvoorbeeld een medewerker, waarbij het coronavirus is vastgesteld, zich willens en wetens op de werkvloer vertoont, kunnen op grond van verwijtbaar handelen zwaardere maatregelen genomen worden zoals ontslag.

Wanneer moet ik als werkgever het loon doorbetalen?
Indien een werknemer besmet raakt met het coronavirus en daardoor geen arbeid kan verrichten, moet u de werknemer het loon doorbetalen. Sinds 1 januari 2020 geldt de regel: ‘geen arbeid, wel loon, tenzij u kunt bewijzen dat het verrichten van de arbeid niet voor uw rekening en risico komt als werkgever’. Hiervoor gold de regel: ‘geen arbeid, geen loon, tenzij de werknemer kan bewijzen dat het niet verrichten van de arbeid voor uw rekening en risico komt’. Het belangrijkste verschil is de bewijslast. Bij de nieuwe regeling ligt de bewijslast niet meer bij de werknemer maar bij de werkgever.

Uit de nieuwe regeling ‘geen arbeid, wel loon’ vloeit voort dat een werknemer toch recht heeft op loon als de werknemer in quarantaine moet of voorlopig thuisblijft na een vakantie in een besmet gebied. Dit zijn namelijk allemaal gevallen welke niet voor rekening en risico van de werknemer komt.

Als het virus verder verspreidt in Nederland kan dit ook als gevolg hebben dat scholen dichtgaan of het openbaar vervoer minder gaat rijden. In dit soort gevallen kan het voorkomen dat bepaalde werknemers niet naar hun werkplek kunnen komen. Ook in deze situaties moet u het loon doorbetalen. U mag wel van de werknemers verwachten dat zij op zoek gaan naar alternatieve mogelijkheden om op de werkplek te verschijnen of dat zij thuiswerken en op z’n minst bereikbaar en beschikbaar zijn gedurende werktijd. Voldoet een werknemer daar niet aan en kunt u dit bewijzen, dan hoeft u de werknemer niet door te betalen. In zo’n geval kan de werknemer bijvoorbeeld onbetaald verlof opnemen.

Wanneer kom ik als werkgever in aanmerking voor werktijdverkorting en wat houdt dit precies in?
Een virus-uitbraak kan gezien worden als een buitengewone omstandigheid waardoor er tijdelijk minder werk is. Zo’n omstandigheid behoort niet tot het normale ondernemersrisico. Indien er bij u als werkgever tijdelijk minder werk is als gevolg van het coronavirus, kunt u aanspraak maken op werktijdverkorting en kan u uw werknemer minder laten werken. Door middel van deze regeling krijgen werknemers die vanwege het coronavirus tijdelijk minder werk hebben toch het volledige loon doorbetaald door de werkgever. De werkgever ontvangt hiervoor een tegemoetkoming. Hier moet u als werkgever wel wat voor doen. U kunt bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid een vergunning voor werktijdverkorting aanvragen. De looptijd van de vergunning is 6 weken en binnen deze looptijd kunt u kiezen of u het personeel minder (minimaal 20%) of zelfs helemaal niet laat werken. Voorts mag u voor bepaalde groepen of losse werknemers de werktijdverkorting aanvragen. Als de vergunning wordt verleend, kunt u dit via het formulier Melding Werktijdverkorting melden bij het UWV. Verbetert de situatie binnen 6 weken? Dan kunnen uw werknemers gewoon weer volledig aan het werk. Is er na 6 weken nog geen verbetering? Dan kunt u een aanvraag doen om de werktijdverkorting te verlengen tot maximaal 18 weken. Werktijdverkorting kan slechts aangevraagd worden voor personeel waar u een loondoorbetalingsverplichting voor heeft. Dit betekent dat werknemers met een rechtsgeldig 0-uren contract (mag alleen voor de eerste 6 maanden) of oproepkrachten hier geen recht op hebben.

Wat mag ik als werkgever vragen aan de werknemer bij een ziekmelding?
Als een werknemer zich bij u ziekmeldt, hoeft degene niet te vertellen dat hij of zij lijdt aan het coronavirus. Een werknemer heeft namelijk recht op privacy ten aanzien van het ziektebeeld. Vaak wil een werknemer toch best vertellen wat er aan de hand is en dat mag u wel aanhoren. Uiteraard kunt u wel vragen of het een ziekte betreft die besmettelijk is zodat u voorzorgsmaatregelen kunt nemen. De werknemer zou die vraag simpelweg met een ja of nee kunnen beantwoorden. Of de werknemer deze vraag echt moet beantwoorden betreft een belangenafweging. Het belang van de werkgever en de collega’s om dit te moeten weten is natuurlijk best groot. Zeker als het gaat om het coronavirus is dit als werkgever van zeer groot belang om te weten voor het treffen van maatregelen. U bent dus mijns inziens wel gerechtigd om door te vragen aan uw werknemer of er sprake is van een besmettingsziekte waarbij er gevaar is voor de collega’s. De meest privacy veilige manier om antwoord te krijgen op die vraag is door werknemer op te laten roepen bij de arbo-arts. Die mag deze medische informatie wel registeren en dit doorgeven aan de werkgever. Andere vragen die u wel mag stellen tijdens een ziekmelding zijn:

  • Heb je een idee hoe lang je afwezig zult zijn?
  • Zijn er zaken en/of werkzaamheden die overgedragen moeten worden?
  • Wat spreken we verder af?
  • Wat is je verpleegadres?
  • Waar kan ik je tussentijds bereiken?

Griepvirus werkgeversbeleid
Samenvattend is het voor u als werkgever dus noodzakelijk om te weten hoe u en uw personeel moeten handelen tijdens de uitbraak van een griepvirus. Dit is niet alleen van belang voor het coronavirus maar ook voor eventuele toekomstige griepepidemieën. Nu gaat het namelijk om het coronavirus maar ieder jaar hebben bedrijven last van griepepidemieën die de ondernemingsactiviteiten beïnvloeden. Daarom is het goed om een beleidsplan te hebben klaarliggen om de gezondheid van uw werknemers te beschermen. Mocht u interesse hebben in het opstellen van een beleidsplan dan helpen de juristen van The Legal Company u hier graag bij. Neem gerust contact met ons op via 020-345 01 52 of via info@thelegalcompany.nl.

Niets is zo veranderlijk als wet- en regelgeving. Graag wijzen wij u er op dat onze blogs mogelijk niet meer aansluiten op de huidige wet- en regelgeving en dus mogelijk verouderd zijn. Heeft u vragen of een probleem dat betrekking heeft op deze blog of u wenst rechtsbijstand, neem u dan contact met ons op.

mr. Hella Vercammen