Op 27 september 2024 heeft de Hoge Raad een belangrijke uitspraak gedaan over de vraag of structurele overwerkvergoedingen moeten worden meegenomen in het vakantieloon dat aan werknemers moet worden betaald als ze op vakantie gaan. Deze uitspraak verduidelijkt artikel 7:639 van het BW en artikel 7 van de Europese Arbeidstijdenrichtlijn (Richtlijn 2003/88/EG). De uitspraak heeft verstrekkende gevolgen voor werknemers en werkgevers die te maken hebben met structureel overwerk. Let dus goed op met het laten overwerken van je werknemers, ook als dat op basis van “vrijwilligheid” gaat en het geen “verplicht” overwerk is.
Achtergrond van de zaak
De zaak betreft een werknemer van Mammoet die over een lange periode regelmatig overuren maakt. Deze overuren worden door de werkgever uitbetaald, maar niet meegenomen in de berekening van het vakantieloon. De werknemer vordert daarom nabetaling van zijn vakantieloon en stelt dat de overwerkvergoedingen onderdeel zouden moeten zijn van het normale loon tijdens vakanties. Mammoet stelt daartegenover dat het overwerk vrijwillig is, en dat er daarom geen verplichting bestaat om de vergoedingen mee te nemen in het vakantieloon.
De kantonrechter gaf Mammoet in eerste instantie gelijk. De rechter oordeelde dat de werknemer niet verplicht was om overuren te maken, en dat de overwerkvergoedingen daarom niet meegenomen hoefden te worden in het vakantieloon. Aangezien de arbeidsovereenkomst geen verplichting tot het maken van overuren bevatte, zag de kantonrechter het overwerk als vrijwillig en niet als “vast onderdeel” van de beloning. De werknemer ging tegen deze uitspraak in hoger beroep bij het gerechtshof.
Oordeel gerechtshof
In hoger beroep oordeelde het gerechtshof Den Haag anders. Het hof stelde de werknemer in het gelijk, mede op basis van Europese jurisprudentie, waaronder het arrest Hein/Holzkamm van het Hof van Justitie van de EU. Volgens dit arrest moeten overwerkvergoedingen worden meegeteld in het vakantieloon als het overwerk een “vast onderdeel vormt van het loon”. Dit is het geval als de werknemer “regelmatig en structureel” overuren maakt. Het hof oordeelde dat de werknemer structureel meer dan veertig uur per week werkte, waardoor het overwerk in feite niet meer als vrijwillig kon worden beschouwd. Daarmee vormden de overwerkvergoedingen een vast onderdeel van het loon, dat ook tijdens vakantie moest worden doorbetaald. Dit heeft dus vergaande consequenties.
Uitleg van de Hoge Raad
De Hoge Raad bevestigde het oordeel van het gerechtshof in cassatie. De Raad oordeelde dat het gerechtshof terecht had aangenomen dat de overwerkvergoedingen deel moesten uitmaken van het vakantieloon, aangezien de overuren structureel en verplicht waren, ondanks dat ze formeel als ‘vrijwillig’ werden beschouwd. Het feit dat de werknemer regelmatig werd ingepland voor overuren, maakte dat het overwerk in de praktijk geen optionele keuze was, maar een vast onderdeel van de arbeidsovereenkomst. De uitspraak is in lijn met zowel Nederlandse wetgeving als de Europese Arbeidstijdenrichtlijn, die beoogt werknemers zonder financiële achteruitgang vakantie moeten kunnen nemen, en als overwerk een structureel onderdeel van het loon is, moet dit worden doorbetaald tijdens vakanties.
Gevolgen voor werkgevers en werknemers
Deze uitspraak heeft belangrijke gevolgen voor werkgevers die hun werknemers structureel overuren laten maken. Zij zijn verplicht om de overwerkvergoedingen mee te nemen in de berekening van het vakantieloon. Dit betekent dat werknemers een vergelijkbare beloning moeten ontvangen tijdens hun vakantie als wanneer zij aan het werk zouden zijn. Voor werknemers bevestigt deze uitspraak hun recht op een volledig en eerlijk vakantieloon. Als overuren een vast en voorspelbaar onderdeel vormen van hun salaris, hebben zij recht op doorbetaling van deze vergoedingen tijdens hun vakantieperiodes. Werknemers kunnen proberen een claim bij hun werkgever neer te leggen tot vijf jaar terug, als ze van mening zijn dat ze over de voorliggende periode regelmatig en structureel hebben overgewerkt.
Wanneer wordt overwerk beschouwd als deel van het vakantieloon?
De uitspraak en de Europese jurisprudentie, zoals het arrest Hein/Holzkamm, verduidelijkt dat de vergoeding voor overwerk wordt beschouwd als deel van het loon dat tijdens vakantie moet worden doorbetaald, als:
- de gemaakte overuren voortvloeien uit een verplichting in de arbeidsovereenkomst; en
- de werknemer op regelmatig wijze overuren maakt; en
- deze vergoeding een essentieel onderdeel vormt van de totale vergoeding die de werknemer voor zijn beroepsactiviteit ontvangt.
Conclusie
De uitspraak van de Hoge Raad biedt duidelijke richtlijnen voor de berekening van het vakantieloon wanneer een werknemer regelmatig overuren maakt. Door te verwijzen naar Europese jurisprudentie en de nadruk te leggen op de feitelijke situatie van de werknemer, stelt de Hoge Raad dat structurele overwerkvergoedingen moeten worden meegenomen in het vakantieloon.
Wat kunt u eraan doen?
Let goed op met het laten overwerken van werknemers en probeer een structureel patroon te voorkomen en laat de uren niet te veel oplopen. Dus bijvoorbeeld niet iedere twee weken structureel 6 uur laten overwerken op dezelfde werkdagen. Voorkom dat het patroon gaat lijken op het invullen van tijd waarvoor een werknemer (part time) in dienst zou kunnen worden genomen of het werkzaamheden zijn die een andere werknemer binnen diens arbeidstijd zou kunnen uitvoeren zonder dat het overwerk wordt. Houdt het dus echt incidenteel: niet te veel uren zonder een patroon te laten ontstaan. U kunt bij incidenteel overwerk ook afspreken dat tijd voor tijd de oplossing is: het overwerk kan worden gecompenseerd door deze tijd in vrije tijd op te nemen. Zorg er dan wel voor dat dit binnen een afgesproken redelijk korte termijn is en dat het bijgehouden wordt om onduidelijkheid naderhand te voorkomen.
Heeft u vragen over bovenstaande of juridisch advies nodig op het gebied van arbeidsrecht? Neem dan contact op met de ondernemingsjuristen van The Legal Company via info@thelegalcompany.nl of bel naar 020 345 0152.
